Bệnh sỏi túi mật: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Bệnh sỏi túi mật là một trong những bệnh lý phổ biến về đường mật, đặc biệt ở người trung niên, người thừa cân và những người có chế độ ăn nhiều chất béo. Tuy nhiều trường hợp không xuất hiện triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa bệnh sỏi túi mật.

Nguyên nhân gây bệnh sỏi túi mật

Sỏi túi mật hình thành do sự kết tinh của cholesterol, bilirubin hoặc muối canxi trong dịch mật. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

• Chế độ ăn nhiều cholesterol và chất béo: Tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa và cholesterol cao khiến nồng độ cholesterol trong dịch mật tăng, dễ dẫn đến hình thành sỏi.
• Thừa cân, béo phì: Người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc bệnh sỏi túi mật cao hơn do quá trình trao đổi chất ảnh hưởng đến mật.
• Yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc sỏi túi mật, nguy cơ bạn mắc bệnh cũng tăng cao.
• Rối loạn chức năng túi mật: Túi mật co bóp không hiệu quả sẽ khiến dịch mật ứ đọng, tạo điều kiện cho sỏi hình thành.
• Tuổi tác và giới tính: Phụ nữ trung niên và người cao tuổi có nguy cơ mắc sỏi túi mật cao hơn do thay đổi nội tiết tố và chức năng gan mật giảm dần.

Triệu chứng của bệnh sỏi túi mật

Trong giai đoạn đầu, nhiều người không có triệu chứng rõ rệt. Khi sỏi lớn hoặc gây tắc nghẽn, các dấu hiệu có thể xuất hiện gồm:

• Đau dữ dội vùng hạ sườn phải, cơn đau thường xuất hiện sau bữa ăn nhiều dầu mỡ
• Buồn nôn, nôn ói
• Chướng bụng, đầy hơi
• Vàng da, vàng mắt trong trường hợp sỏi tắc ống mật

Nhận biết sớm các triệu chứng giúp người bệnh chủ động đi khám và xử lý kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.

Biến chứng của bệnh sỏi túi mật

Nếu không được điều trị, bệnh sỏi túi mật có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm túi mật cấp: Sỏi di chuyển và tắc nghẽn ống túi mật có thể gây viêm túi mật cấp, với biểu hiện: đau dữ dội vùng hạ sườn phải, buồn nôn, nôn, sốt nhẹ. Viêm túi mật cấp nếu kéo dài có thể dẫn đến hoại tử hoặc áp xe túi mật.
• Tắc ống mật chủ: Sỏi di chuyển xuống ống mật chủ, gây tắc nghẽn dòng chảy của mật, dẫn đến vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt, đau bụng dữ dội và nguy cơ viêm đường mật. Đây là tình trạng cần xử lý kịp thời để tránh nhiễm trùng huyết.
• Viêm tụy cấp: Sỏi chặn ống tụy có thể gây viêm tụy cấp, biểu hiện bằng đau bụng dữ dội lan ra lưng, buồn nôn, nôn ói liên tục và sốt. Viêm tụy cấp do sỏi túi mật là tình trạng nguy hiểm, cần can thiệp y tế ngay lập tức.
• Rối loạn tiêu hóa kéo dài: Sỏi túi mật lâu ngày có thể gây rối loạn tiêu hóa: chướng bụng, khó tiêu, ăn uống kém ngon miệng và mệt mỏi.

Xem thêm: Biến chứng sỏi túi mật: Những điều cần biết để phòng ngừa

Phương pháp điều trị bệnh sỏi túi mật

Việc điều trị phụ thuộc vào kích thước, số lượng sỏi và triệu chứng của bệnh.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn

Đối với sỏi nhỏ chưa gây triệu chứng, bác sĩ thường khuyến nghị:

• Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cholesterol cao
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ
• Uống đủ nước, duy trì cân nặng hợp lý

Sử dụng thuốc

Một số thuốc có thể giúp hòa tan sỏi cholesterol hoặc giảm triệu chứng đau. Tuy nhiên, phương pháp này mất nhiều thời gian và chỉ phù hợp với sỏi nhỏ, chưa gây biến chứng.

Phẫu thuật cắt túi mật

Trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi sỏi gây viêm túi mật cấp hoặc tắc ống mật, phẫu thuật cắt túi mật là phương pháp điều trị triệt để. Phẫu thuật nội soi ít xâm lấn giúp hồi phục nhanh, còn phẫu thuật mở áp dụng cho sỏi lớn hoặc biến chứng phức tạp.

Khám định kỳ

Thực hiện khám bệnh tổng quát định kỳ giúp phát hiện sớm sỏi túi mật, theo dõi tiến triển và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Siêu âm, xét nghiệm chức năng gan mật và thăm khám lâm sàng là những bước quan trọng.

Phòng ngừa bệnh sỏi túi mật

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sỏi túi mật gồm:

• Ăn uống khoa học, hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ và cholesterol cao
• Duy trì cân nặng hợp lý và vận động đều đặn
• Uống đủ nước, hạn chế đồ uống có cồn
• Thăm khám định kỳ để theo dõi sức khỏe gan mật
• Chủ động tham khảo ý kiến bác sĩ khi xuất hiện các triệu chứng bất thường

Bệnh sỏi túi mật nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật cấp, tắc ống mật chủ, viêm tụy cấp hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, thực hiện khám bệnh tổng quát định kỳ và áp dụng chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh giúp phòng ngừa hiệu quả. Trong những trường hợp nặng, phẫu thuật cắt túi mật là phương pháp điều trị triệt để, giúp loại bỏ sỏi và bảo vệ sức khỏe lâu dài. Chủ động chăm sóc và theo dõi sức khỏe giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm.